סרטונים מובילים

בית

סרטונים מובילים

כל הזמן

היום

השבוע

החודש

השנה

⁣James Webb mbërriti, çfarë vjen më pas Gazeta Si 19 צפיות • לִפנֵי 3 שנים

Tridhjetë ditë pas nisjes nga toka, teleskopi më i fuqishëm i ndërtuar ndonjëherë nga njeriu, “James Webb” ka mbërritur në atë që do të jetë shtëpia e tij e re për të paktën pesë vitet e ardhshme 1.5 milion kilometra larg: pika Lagrange 2.

Pas pozicionimit në këtë orbitë, inxhhinierët dhe shkencëtarët nga Toka do të shpenzojnë tre muajt e ardhshëm për “kolaudimin” e teleskopit dhe aktivizimin e tij. Detyrat kryesore dhe më të vështira janë hapja dhe aktivizimi i katër instrumenteve të tij, bashkë me pasqyrat, në veçanti pasqyrën e madhe 6.5 metër të gjerë, që do të shërbejë si reflektuese.

“Do të kemi shumë punë për të bërë bashkë 18 segmentet dhe shndërruar ata nga gjendja aktuale drejt funksionimit si një pasqyrë e madhe e vetme, si dhe për të optimizuar pasqyrën e dytë në kushtet më të mira”, tha Charlie Atkinson, kryeinxhinieri i “Webb” në Northrop Grumman, kompania amerikane që bashkëudhëhoqi këtë projekt me NASA-n.

“Webb”, konsideruar si trashëgimtari i denjë i “Hubble” u lëshua më 25 dhjetor nga Guaiana Franceze përmes raketës së Agjencisë Hapësinore Europiane, Ariane 5. Objektivi i tij është kapja e yjeve në një distanca prej miliona vitesh dritë larg, që praktikisht në Tokë do ta shndërronte teleskopin një mekanizëm që na kthen pas në kohë.

Mes imazheve mund të jenë edhe fotografi të 13 miliardë viteve më parë, që nëse shkencëtarët do t’i kenë në dispozicion mund t’i ndihmojë të kuptojnë më mirë se çfarë forcash të jashtëzakonshme krijuan yjet, galaktikat, vrimat e zeza dhe planetët, duke përfshirë botët përtej Tokës që mund të mbështesin jetën.

Pika “Lagrange 2” është njëra nga pesë pikat e ekuilibrit gravitacional mes Diellit dhe Tokës, ku satelitët artificialë mund të ruajnë pozicionin e tyre me pak kosto e shpenzime karburanti për korrigjimin e trajektores.

Avantazhi tjetër është se në këtë pikë, Webb shmang temperaturat dhe dritën e fortë të Diellit, siç e pësojnë teleskopët e tjerë që vendosen në pozicione shumë më afër Tokës dhe Diellit. Kjo konsiderohet thelbësore në suksesin e këtij misioni, që është projektuar të skanojë universin me drita infrared, që kërkojnë kushte super të ftohta për të funksionuar.

Dritat infrared kanë valë më të gjata se drita e duksshme, që do t’i krijojë mundësinë teleskopit që të shohë përtej pluhurit kozmik dhe të gjejë yje, që me dritën normale do të ishin të padukshëm.

Webb tashmë do të orbitojë në pikën L2, duke ruajtur Tokën dhe Diellin në një vijë pothuajse të drejtë.

“L2 është pothuajse e qëndrueshme. Ekipi i operacioneve të Webb po përgatitet dhe do të ndërmarrë operacione të korrigjimit të trajektores, sipas përllogaritjeve tona çdo 20 ditë”, thotë Jean-Paul Pinaud, që drejton ekipin e inxhinierëve të Northrop përgjegjës për mbajtjen në trajketore të Webb.

Optika dhe instrumentet e tjera të Webb, të fshehura pas një mburoje kundër rrezeve të Diellit do të ftohen deri në -230 gradë celciues. Disa sektorë dhe instrumente të teleskopit, sipas inxhinierëve e kanë arritur tashmë këtë temperaturë.

⁣A përvetësoi Ilir Metaj postet shtetërore me mbiemrin ‘Meta’...dhe dy shembuj nga qytetarët Gazeta Si 42 צפיות • לִפנֵי 3 שנים

Në përpjekje për të mbrojtur Ilir Metajn nga fakti që ka firmosur me një mbiemër tjetër në Presidencë dhe poste të tjera shtetërore që ka mbajtur, deputeti i Partisë së Lirisë, Petrit Vasili pa dashje nxorri edhe akuzën që mund të ngrihet ndaj ish-Presidentit.

Vasili u kthye 20 vite pas në kohë, për të sjellë si shembull ndryshimin e emrit të Kryeministrit Rama, që në 2002 e bëri nga Edvin në Edi.

“Kemi dekrete për emërimin e ish-ministrit të Kulturës, Edi Rama dhe të emërimit dhe zgjedhur si kryetar bashkie, ndërkohë që në 2002, Edi Rama ka ndërruar emrin nga Edvin Kristaq Rama në Edi Rama. I vetmi njeri që kemi në nivelet më të larta të politikës që kemi problem shumë të madh formal dhe ligjor, sepse është edhe objekt i legjislacionit të përvetësimit të postit shtetëror përmes mashtrimit me gjeneralitet. Është rasti më tipik, që kemi Edi Ramën dhe i provuar e zeza mbi të bardhë. Një njeri me një identitet krejt tjetër ka mbajtur poste shumë të rëndësishme. Këtu duhet kërkuar ky problem”, deklaroi Vasili.

Sipas këtij përkufizimi të dhënë nga Petrit Vasili, personi objekt hetimi për përvetësimin e postit shtetëror dënohet sipas nenit 246 të Kodit Penal.

Sipas parimit ligji është i barabartë për të gjithë, i njëjti nen, që Vasili thotë se përfshin Edi Ramën, përfshin edhe Ilir Metajn. Ky i fundit e pranon që mbiemrin e ka Metaj, por në dokumentet zyrtare që ka firmosur ndër vite, përfshirë këtu edhe gjatë kohës që drejtonte Presidencën, e ka bërë me mbiemrin Meta.

Dallimi është vetëm një shkronjë, por ligji nuk e ndan ndryshimin në ‘pak’ apo ‘shumë’. Për ligjin është njësoj, si në rastet kur ndryshimi i emrit e mbiemrit është vetëm me një shkronjë, si në rastet kur ndryshimi është i gjithë.

Nëse Ilir Metaj ka marrë vendime, nxjerrë urdhra e dekrete në gjithë karrierën e vet politike me një tjetër mbiemër dhe pretendon se nuk ka asnjë shkelje, qytetarët janë sfilitur dyerve të gjykatave në raste të ngjashme për të marrë pensionin, shpërblimin, pronën e deri edhe diplomat.

Raste të tilla, kur për një gabim në emër apo mbiemër janë me dhjetra. Por, si shembuj po sjellim dy raste publike. Në 2017-n, Rolanda Zengo denoncoi në Fiks Fare se prej dy vitesh nuk po tërhiqte dot kompensimin e pronës prej 21 mln lekësh, pasi i kishin ngatërruar emrin nga Rolanda në Roland nga ana e Hipotekës së Tiranës.

Një vit më vonë, në Çaush Muskallari iu drejtua emisionit investigativ ‘Boom’ për të denoncuar se prej katër vitesh nuk tërhiqte dot pensionin, prej një ngatërrese mbiemri që i kishin bërë në regjistrin e kooperativës bujqësore ku figuronte me 25 vite punë.

Nga Muskallari mbiemrin ja kishin venë Xhafka. Datëlindja dhe atësia nuk ndryshonin, por ndryshonte mbiemri. Autoritetet e këshilluan që për të korrigjuar këtë gabim në regjistër i duhej të hapte një proces gjyqësor. Ai iu drejtua medias për të kërkuar ndihmë financiare për mbulimin e shpenzimeve gjyqësore, pasi vetë e kishte të pamundur.

Nëse do të ndiqet i njëjti standard mes rastit të pensionistit dhe Ilir Metajt, atëherë në Shqipëri duhet të nisë një proces i madh gjyqësorë që të verifikojë, vërtetojë e konfirmojë të gjithë vendimmarrjen në zyrat e shtetit që Ilir Metaj ka firmosur me mbiemrin Meta.