Pyetjet që Ilir Meta adreson për Komisionin e Venecias

A mund të ndryshohen në mënyrë të njëanshme rregullat themelore që rregullojnë konkurrencën zgjedhore, veccanërisht rregullat në lidhje me transformimin e votave në mandate mes konkurentëve pasi të ketë filluar procesi zgjedhor dhe vetëm 6 muaj para datës së zgjedhjeve? Sa e rëndësishme është qëndrueshmëria e legjislacionit zgjedhor dhe njohja e ligjit nga konkurrentët zgjedhorë mjaftueshëm kohë përpara zgjedhjeve për vetë cilësinë dhe besueshmërinë e procesit të zgjedhjeve?

Nëse rregullat, veccanërisht ato që kanë të bëjnë me transforimin e votave në mandate midis konkurrentëve ndryshohen në mënyrë të njëanshme dhe shumë afër datës së zgjedhjeve në mënyrë që të sigurojnë avantazh për partinë që ka paraqitur ndryshimet, a dëmtojnë, ose ndikojnë këto ndryshime parimet e qëndrueshmërisë së ligjit, sigurisë juridike dhe rregullave të barabarta të lojës së konkurrimit që janë kycce për të përmbushur angazhimet e OSBE-së për zgjedhje demokratike? A e kompromentojnë këto ndryshime procesin zgjedhor? A kompromentojnë ato stabilitetin politik nëse bëhen në kundërshtim me konsensusin e 24 janari dhe 5 qershorit të arritur nga shumica e partive politike?

A shkelet përfundimisht parimi i garancive proceduriale nëse ndryshime të tilla në ligjin zgjedhor të miratuara njëanshmërisht dhe me nxitim bëhen në mungesë të një gjykatë kushtetuese funksionale, e cila mund të kontrollojë përpuethshmërinë e tyre me Kushtetutën dhe standardet e Konventës Europiane të të Drejtave të Njeriut.
Ndërsa ndryshimet e njëanshme në Kushtetutë të Kodit Zgjedhor të 30 korrikut dhe 5 tetorit nuk ishin pjesë e rekomandimeve të hershme të OSBE/ODIHR për Shqipërinë, a është procedura urgjente një motiv i ligjshëm për të justifikuar ndyrshimet e njëanshme nga një Parlament i kontestuar që nuk plotëson kuorumin kushtetues prej 140 deputetësh? A kishte ndonjë nevojë kushtetuese sipas standardeve ndërkombëtar për t’i modifikuar ato në mënyrë të njëanshme?

A është dispozita e futur rishtasi në Kodin Zgjedhor për të drejtën e kryetarit të një partie politike për të kandiduar në 4 qarqe zgjedhore në përputhje me standardet ndërkombëtare dhe veccanërisht me parimin e mosdiskriminimit mes kandidatëve dhe votuesve?

A e pengojnë rregullat aktuale në fuqi për mbledhjen dhe shndërrimin e tyre në mandate mes konkurrentëve, veccanërisht ato në lidhje me koalicionet zgjedhore dhe formulën përkatëse për ndarjen e mandateve, futjen e listave të hapura dhe përzgjedhjen e kandidatëve nga votuesit? Në rast se legjislacioni miraton listat e hapura, ndërsa mekanizmi ekzistues i koalicioneve zgjedhore dhe formula përkatëse për ndarjen e mandateve për koalicionet mbeten ashtu sicc janë aktualisht në fuqi, a do të ishte legjislacioni përkatës shqiptar në përputhje me angazhimet e OSBE-së?

A i dëmton të drejtat e partive politike dhe elektorateve të tyre imponimi i njëanshëm i ndryshimeve në Kodin Zgjedhor në lidhje me koalicionet zgjedhore për të kandiduar me një listë unike?

Duke pasur në konsideratë situatën, cila do të ishte një zgjidhje e pranueshme për të garantuar një proces zgjedhor me standarde europiane për zgjedhje demokratike dhe të dakordësuara nga të gjitha aktorët kryesorë politikë dhe subjektet zgjedhore në mënyrë që të shmanget një krizë tjetër zgjedhore dhe politike.