Kur Bill Clinton njoftonte bombardimin e Serbisë

anë mbushur 22 vjet që nga dita kur avionët e NATO-s filluan sulmet ajrore kundër Serbisë. Presidenti i atëhershëm i Shteteve të Bashkuara, Bill Clinton, pasi kishte dhënë urdhër për këtë sulm, kishte doli në një deklaratë televizive, duke e treguar gjendjen në Kosovë dhe duke i përmendur arsyet e fillimit të bombardimit si mënyrë e vetme e përfundimit të luftës. Bombardimet zgjatën 78 ditë.

Sulmet ajrore zgjatën deri më 9 qershor 1999 dhe u ndalën me nënshkrimin e Marrëveshjes së Kumanovës. Dy ditë më vonë, forcat serbe filluan të tërhiqeshin nga Kosova. Më poshtë mund ta lexoni fjalimin e plotë të presidentit të atëhershëm amerikan, Bill Clinton:

Bashkëkombasit e mi amerikanë, sot forcat tona të armatosura u bashkuan me aleatët tanë të NATO-s në sulme ajrore kundër forcave serbe përgjegjëse për brutalitetin në Kosovë. Ne kemi vepruar me vendosmëri për disa arsye.

Ne veprojmë për të mbrojtur mijëra njerëz të pafajshëm në Kosovë nga një ofensivë ushtarake në rritje.

Ne veprojmë për të parandaluar një luftë më të gjerë, për të shpërndarë një kuti pluhuri në zemër të Evropës, e cila ka shpërthyer dy herë më parë në këtë shekull me rezultate katastrofike.

Ne veprojmë të qëndrojmë të bashkuar me aleatët tanë për paqe. Duke vepruar tani, po i mbajmë vlerat tona, duke mbrojtur interesat tona dhe duke avancuar shkakun e paqes.

Sonte dëshiroj të flas me ju për tragjedinë në Kosovë dhe pse ka rëndësi për Amerikën që ne të punojmë me aleatët tanë për t’i dhënë fund asaj.

Së pari, më lejoni t’ju shpjegoj se për çfarë po i përgjigjemi. Kosova është një provincë e Serbisë, në mes të Evropës Juglindore dhe rreth 160 milje në lindje të Italisë. Kjo është më pak se distanca midis Uashingtonit dhe Nju Jorkut, dhe vetëm rreth 70 milje në veri të Greqisë.

Njerëzit e saj janë kryesisht shqiptarë etnikë dhe kryesisht myslimanë.

Në 1989 kreu i Serbisë, Sllobodan Millosheviç, i njëjti lider i cili nisi luftërat në Bosnje dhe Kroaci dhe u zhvendos kundër Sllovenisë në dekadën e fundit, e hoqi Kosovën nga autonomia kushtetuese, duke mohuar kështu të drejtën e tyre për të folur gjuhën e tyre shkolla, formojnë jetën e tyre të përditshme. Për vite të tëra, kosovari luftoi në mënyrë paqësore për t’i kthyer të drejtat e veta. Kur Presidenti Millosheviç i dërgoi trupat dhe policët për t’i shtypur ato, lufta u bë e dhunshme.

Vjeshtën e kaluar, diplomacia jonë, e mbështetur nga kërcënimi i forcës nga aleanca jonë e NATO-s, ndaloi luftimet për pak kohë dhe shpëtoi dhjetëra mijëra njerëz nga ngrirja dhe uria në kodra ku kishin ikur për të shpëtuar jetën e tyre. Dhe muajin e kaluar, me aleatët tanë dhe Rusinë, ne propozuam një marrëveshje paqeje për t’i dhënë fund luftimeve për mirë. Krerët kosovarë nënshkruan atë marrëveshje javën e kaluar.

Edhe pse nuk u jep atyre gjithçka që duan, megjithëse populli i tyre po vazhdonte të luftonte, ata panë se një paqe e drejtë është më e mirë se një luftë e gjatë dhe e pamposhtur.

Krerët serbë, nga ana tjetër, refuzuan madje të diskutonin elementët kryesorë të marrëveshjes së paqes. Ndërsa kosovarët po thoshin po për paqen, Serbia stacionoi 40,000 trupa në dhe rreth Kosovës në përgatitje për një ofensivë të madhe dhe në shkelje të qartë të angazhimeve që kishin bërë.

Tani ata kanë filluar të lëvizin nga fshati në fshat, duke i sulmuar civilët dhe duke ndezur shtëpitë e tyre. Ne kemi parë njerëz të pafajshëm të marrë nga shtëpitë e tyre, të detyruar të bie në gjunjë në pluhur dhe të mbuluar me plumba. Burrat kosovarë u tërhoqën nga familjet, etërit dhe djemtë së bashku, u rreshtuan dhe qëlluan me gjak të ftohtë. Kjo nuk është luftë në kuptimin tradicional. Është një sulm nga tanket dhe artileria për një popull shumë të pambrojtur, udhëheqësit e të cilit tashmë kanë rënë dakord për paqen.

Përfundimi i kësaj tragjedie është një domosdoshmëri morale. Është gjithashtu e rëndësishme për interesat kombëtare të Amerikës. Hidhni një sy në këtë hartë. Kosova është një vend i vogël, por ajo qëndron në një vijë madhore midis Evropës, Azisë dhe Lindjes së Mesme, në vendin e takimit të Islamit dhe të degëve perëndimore dhe ortodokse të krishterimit.

Në jug janë aleatët tanë, Greqia dhe Turqia. Në veri, aleatët tanë të rinj demokratikë në Evropën Qendrore. Dhe në të gjithë Kosovën, ka vende të tjera të vogla, duke luftuar me sfidat e tyre ekonomike dhe politike, vende që mund të përmbysen nga një valë e re e madhe e refugjatëve nga Kosova.

Të gjithë përbërësit për një luftë të madhe janë atje. Ankesat e vjetra, duke luftuar demokracitë dhe mbi të gjitha, një diktator në Serbi, i cili nuk ka bërë asgjë që nga përfundimi i Luftës së Ftohtë, por fillon luftëra të reja dhe derdh benzinë ​​në flakët e ndarjes etnike dhe fetare.

Sarajeva, kryeqyteti i Bosnjës fqinje, është vendi ku filloi Lufta e Parë Botërore. Lufta e Dytë Botërore dhe Holokausti e përfshinë këtë rajon. Në të dy luftërat Evropa ishte e ngadaltë për të njohur rreziqet, dhe Shtetet e Bashkuara pritën edhe më gjatë për të hyrë në konflikte. Vetëm imagjinoni nëse liderët në atë kohë kishin vepruar me mençuri dhe në fillim, sa shumë jetë mund të ishin shpëtuar? Sa amerikanë nuk do të duhej të vdisnin?

Mësuam disa nga mësimet e njëjta në Bosnjë vetëm pak vite më parë. Bota nuk veproi sa më herët për ta ndalur atë luftë. Dhe të mos harrojmë se çfarë ka ndodhur. Njerëz të pafajshëm u futën në kampe, fëmijët u vranë nga snajperët gjatë rrugës për në shkollë, fushat e futbollit dhe parqet u shndërruan në varreza. Një e katërta e një milion njerëzve u vranë, jo për shkak të ndonjë gjëje që kishin bërë, por për shkak se kush ishin. Dy milionë boshnjakë u bënë refugjatë.

Ky ishte gjenocid në zemër të Evropës, jo në vitin 1945, por në vitin 1995. Jo në disa lajme të prera nga koha e prindërve dhe gjyshërve tanë, por në kohën tonë, duke sfiduar njerëzimin tonë dhe vendosmërinë tonë.

Në atë kohë, shumë njerëz besonin se asgjë nuk mund të bëhej për t’i dhënë fund gjakderdhjes në Bosnje. Ata thanë: “Po, kjo është ashtu siç janë ata njerëz në Ballkan”. Por, kur ne dhe aleatët tanë u bashkuam me boshnjakë të guximshëm për të qëndruar deri tek agresorët, ne ndihmuam t’i japim fund luftës. Mësuam se në Ballkan, mosveprimi përballë brutalitetit thjesht fton brutalitetin. Por vendosmëria mund të ndalojë ushtritë dhe të shpëtojë jetën.

Ne duhet ta zbatojmë atë mësim në Kosovë, para se të ndodhë në Bosnje, ndodh edhe atje.

Gjatë muajve të fundit, ne kemi bërë gjithçka që mundëm për të zgjidhur këtë problem në mënyrë paqësore. Sekretarja Albright ka punuar pa u lodhur për një marrëveshje të negociuar. Z.Millosheviç ka refuzuar.

Të dielën kam dërguar Ambasadorin Dik Holbrooke në Serbi për t’i bërë të qartë atij përsëri në emër të Shteteve të Bashkuara dhe aleatëve tanë të NATO-s se ai duhet të respektojë zotimet e tij dhe të ndalë represionin e tij ose të përballet me veprime ushtarake. Përsëri, ai refuzoi.

Sot, ne dhe 18 aleatët tanë të NATO-s pranuan të bënin atë që thamë ne do të bënim, çfarë duhet të bëjmë për të rivendosur paqen. Misioni ynë është i qartë – për të demonstruar seriozitetin e qëllimit të NATO-s, në mënyrë që udhëheqësit serb të kuptojnë domosdoshmërinë e ndryshimit të kursit, për të penguar një ofensivë edhe më të përgjakshme kundër civilëve të pafajshëm në Kosovë dhe nëse është e nevojshme të dëmtojë seriozisht kapacitetin e ushtrisë serbe për të dëmtuar popullit të Kosovës.

Shkurt, nëse Presidenti Millosheviç nuk do të bëjë paqe, ne do ta kufizojmë aftësinë e tij për të bërë luftë.

Tani dua të jem i qartë me ju, ka rreziqe në këtë aksion ushtarak – rreziku për pilotët tanë dhe njerëzit në terren. Mbrojtja ajrore e Serbisë është e fortë. Ajo mund të vendosë të intensifikojë sulmin e saj ndaj Kosovës, ose të kërkojë të na dëmtojë neve ose aleatët tanë kudo tjetër. Nëse po, ne do të japim një përgjigje të fortë.

Shpresojmë se zoti Millosheviç do të kuptojë se kursi i tij i tanishëm është vetëshkatërrues dhe i paqëndrueshëm. Nëse vendos të pranojë marrëveshjen e paqes dhe të çmilitarizojë Kosovën, NATO ka rënë dakord të ndihmojë për ta zbatuar atë me një forcë paqeruajtëse.

Nëse NATO është e ftuar ta bëjë këtë, trupat tona duhet të marrin pjesë në atë mision për të mbajtur paqen, por unë nuk kam ndërmend t’i fus trupat tona në Kosovë për të luftuar një luftë.

A i justifikojnë interesat tona në Kosovë rreziqet për forcat tona të armatosura? Mendova shumë dhe shumë për këtë pyetje. Unë jam i bindur se rreziqet e veprimit janë shumë më të mëdha se rreziqet e mos veprimit – të rrezikshme për njerëzit e pambrojtur dhe për interesat tona kombëtare.

Nëse ne dhe aleatët tanë do të lejonin që kjo luftë të vazhdonte pa përgjigje, Presidenti Millosheviç do ta lexonte hezitimin tonë si një licencë për të vrarë. Do të ketë shumë masakra, dhjetëra mijëra refugjatë, viktima që qajnë për hakmarrje. Tani për tani, qëndrueshmëria jonë është e vetmja shpresë që populli i Kosovës duhet të jetë në gjendje të jetojë në vendin e vet pa patur frikë për jetën e vet.

Mos harroni, ne i kërkuam të pranonin paqen dhe ata bënë. Ne i kërkuam atyre që të premtonin të vendosnin krahët e tyre dhe ata ranë dakord. Ne u zotuam që ne, Shtetet e Bashkuara dhe 18 vendet e tjera të NATO-s do të rrinë pranë tyre nëse ata do të bënin gjënë e duhur. Nuk mund t’i lëmë ata tani.

Mendoni se çfarë do të ndodhte nëse ne dhe aleatët tanë do të vendosnin të shihnin mënyrën tjetër, pasi këta njerëz u masakruan në pragun e NATO-s. Kjo do të diskreditonte NATO-n, gur themeli në të cilin siguria jonë është mbështetur për 50 vjet.

Ne gjithashtu duhet të kujtojmë se ky është një konflikt pa kufij natyral kombëtar. Më lejoni t’ju kërkoj të shikoni përsëri në një hartë. Pikat e kuqe janë qytete që serbët kanë sulmuar. Shigjetat tregojnë lëvizjen e refugjateve ne veri, lindje dhe jug. Tashmë, kjo lëvizje po kërcënon demokracinë e re në Maqedoni, e cila ka pakicën shqiptare dhe një pakicë turke.

Tashmë, forcat serbe kanë bërë përpjekje në Shqipëri nga të cilat kosovarët kanë gjetur mbështetje. Shqipëria ka një pakicë greke. Le të digjet një zjarr këtu në këtë zonë dhe flakët do të përhapen.

Përfundimisht, aleatët kryesorë të SH.B.A.-së mund të tërhiqen në një konflikt më të gjerë – një luftë që do të detyrohemi të përballemi më vonë, vetëm me rrezik shumë më të madh dhe me kosto më të madhe.

Unë kam një përgjegjësi si president për t’u marrë me probleme të tilla si kjo para se të bëjnë dëm të përhershëm për interesat tona kombëtare. Amerika ka një përgjegjësi të qëndrojë me aleatët tanë kur ata përpiqen të shpëtojnë jetën e pafajshme dhe të ruajnë paqen, lirinë dhe stabilitetin në Evropë. Kjo është ajo që po bëjmë në Kosovë.

Nëse ne kemi mësuar ndonjë gjë nga shekulli duke u afruar, është se nëse Amerika do të jetë e begatë dhe e sigurtë, ne kemi nevojë për një Evropë që është e begatë, e sigurtë, e pandarë dhe e lirë.

Ne kemi nevojë për një Evropë që po bashkohet, jo duke u ndarë. Një Evropë që ndan vlerat tona dhe ndan barrën e udhëheqjes. Ky është themeli mbi të cilin varet siguria e fëmijëve tanë. Prandaj unë e kam mbështetur bashkimin politik dhe ekonomik të Evropës. Kjo është arsyeja pse ne solli Poloninë, Hungarinë dhe Republikën Çeke në NATO, dhe ripërcaktuan misionin e saj. Dhe arriti në Rusi dhe Ukrainë për partneritete të reja.

Tani cilat janë sfidat për atë vizion të një Evrope të qetë, të sigurt, të bashkuar dhe të qëndrueshme? Sfida e forcimit të një partneriteti me Rusinë demokratike, që pavarësisht nga mosmarrëveshjet tona, është një partner konstruktiv në punën e ndërtimit të paqes. Sfida e zgjidhjes së tensioneve midis Greqisë dhe Turqisë, dhe ndërtimin e urave me botën islamike.

Dhe së fundi, sfida e përfundimit të paqëndrueshmërisë në Ballkan, në mënyrë që këto hidhur, problemet etnike në Evropë të zgjidhen nga forca e argumentit, jo nga forca e bombave. Kështu që brezat e ardhshëm të amerikanëve nuk duhet ta kalojnë Atlantikun për të luftuar një tjetër luftë të tmerrshme. Është kjo sfidë që ne dhe aleatët tanë po përballen në Kosovë.

Kjo është arsyeja pse ne kemi vepruar tani – sepse ne kujdesemi për shpëtimin e jetës së pafajshme, sepse kemi një interes për të shmangur një luftë edhe më të ashpër dhe më të kushtueshme dhe për shkak se fëmijët tanë kanë nevojë dhe meritojnë një Evropë të qetë, të qëndrueshme dhe të lirë.

Mendimet dhe lutjet tona sonte duhet të jenë me burrat dhe gratë e forcave tona të armatosura, të cilët po ndërmarrin këtë mision për hir të vlerave tona dhe të ardhmërisë së fëmijëve tanë.

Perëndia i bekoftë ata dhe Perëndia e bekoftë Amerikën!